Αίσθημα καρδιακών παλμών: Συμπτώματα και αιτίες

Το αίσθημα παλμών της καρδιάς (λέγεται και αίσθημα προκάρδιων παλμών) είναι μια συχνή αιτία για την οποία κάποιος επισκέπτεται τον καρδιολόγο. Επειδή εκλαμβάνεται ως ένδειξη καρδιολογικού προβλήματος, προκαλεί έντονη ανησυχία ή ακόμα και πανικό. Τις περισσότερες φορές πρόκειται για κάτι αθώο, άλλες όμως φορές μπορεί να υποδηλώνει ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την καρδιά.

Κανονικά, οι παλμοί της καρδιάς δεν γίνονται αντιληπτοί σε κατάσταση ηρεμίας αλλά αν υπάρξει κάποια συγκίνηση, σωματική προσπάθεια ή πάθηση, οι παλμοί της καρδιάς γίνονται αισθητοί.

Το αίσθημα καρδιακών παλμών (heart palpitations) είναι είναι ένα περίεργο συναίσθημα που προκαλεί ο καρδιακός ρυθμός όταν βρισκόμαστε σε ηρεμία. Πρόκειται για μια αίσθηση χτυπήματος στο στήθος που περιγράφεται ως φτερούγισμα ή ως χορός του στήθους.

Το σύμπτωμα είναι μερικές φορές αρκετά ενοχλητικό και επίμονο. Μπορεί να συνδέεται με καρδιακή πάθηση αλλά μπορεί και όχι. Το ρυθµικό αίσθηµα παλµών συνήθως είναι αθώο, το άρρυθµο όµως συχνά υποδηλώνει κάτι παθολογικό.

Συμβαίνει πολύ συχνά σε αγχώδεις ανθρώπους όταν βρεθούν σε συνθήκες stress, όπως επίσης και σε «φυσιολογικούς» ανθρώπους κάτω από ορισμένες «αφύσικες» συνθήκες, π.χ. κατάχρηση αλκοόλ, καφέ, τσιγάρου. Πολλοί άνθρωποι σε κάποια στιγμή της ζωής έχουν την εμπειρία ενός αισθήματος παλμού της καρδιάς.

Αν το σύμπτωμα σχετίζεται με πάθηση, τότε είναι το πιο συνηθισμένη είναι καρδιακή αρρυθμία. Οι συνηθέστερες αιτιολογίες είναι οι υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες, η φλεβοκομβική ταχυκαρδία ειδικά σε συνθήκες stress, οι έκτακτες συστολές και η κολπική μαρμαρυγή. Η 24ωρη παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού (μέθοδος Holter) συχνά αποκαλύπτει την ενδεχόμενη υποκείμενη αιτία.

Πάντως, με τα χρόνια, οι επιπλέον χτύποι (εξτρασυστολές) της καρδιάς αυξάνονται και σε ανθρώπους με κατά τα άλλα φυσιολογική καρδιά.

Τα συμπτώματα

Παρεμφερή με το χτύπημα χαρακτηριστικά είναι ο ρυθμός με τον οποίο συμβαίνει το αίσθημα παλμών, το αν είναι κανονικό ή ακανόνιστο, το αν τα χτυπήματα είναι ξεχωριστά και πόσο συχνά ή πόσο γρήγορα είναι, ή αν παρατηρούνται σειρές γρήγορων χτυπημάτων. Αν το αίσθημα παλμών γίνεται διαδοχικά, μπορεί σταδιακά να εξελιχθούν και να επιταχυνθούν ή να σταματήσουν ξαφνικά.

Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι σημαντικά για το διαχωρισμό των διαφόρων ειδών καρδιακών ρυθμών που μπορεί να προκαλούν τους παλμούς. Επομένως πρέπει να τα περιγράψετε στον καρδιολόγο με μεγάλη προσοχή. Ένας απλός τρόπος είναι να χτυπήσετε με το χέρι σας το ρυθμό των παλμών έτσι όπως τους θυμάστε.

Πρέπει να σημειώσετε οτιδήποτε μπορεί να προκαλεί ή να σταματά την αίσθηση παλμού. Μερικά άτομα παρατηρούν ότι ορισμένα είδη γρήγορων, κανονικών παλμών διακόπτονται μόλις κρατήσουν για λίγο την αναπνοή τους ή μόλις καθίσουν χαμηλά με τα γόνατα και τον κορμό λυγισμένο. Μερικές φορές η αλλαγή της στάσης προκαλεί ή σταματά τους παλμούς.

Ο γιατρός θα θέλει να μάθει αν ορισμένοι παράγοντες όπως η άσκηση, το φαγητό, τα συναισθήματα, το αλκοόλ, η καφεΐνη ή τα φάρμακα επηρεάζουν τους παλμούς της καρδιά σας.

Σημαντικά χαρακτηριστικά για τη διάγνωση της αιτίας που προκαλεί το αίσθημα παλμών και οποιουδήποτε υποβόσκοντος καρδιακού προβλήματος είναι ο πόνος ή η πίεση στο στήθος, η ζάλη ή η συγκοπή και η δύσπνοια.

Παρόλο που η προφανής αιτία του χτυπήματος στο στήθος είναι ο χτύπος της καρδιάς, δεν ισχύει πάντα αυτό. Πολλά άτομα έχουν φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό την ώρα του αισθήματος των παλμών. Πιθανόν, είτε έχουν άγχος είτε κάποια σύσπαση του θωρακικού τοιχώματος την οποία περνούν λανθασμένα για καρδιακό χτύπο.

Μερικά άτομα μιλούν για απουσία παλμού ή ένα κενό στο στήθος που φεύγει γρήγορα. Η συνήθης αιτία είναι οι επιπλέον χτύποι που έρχονται νωρίς (πρόωρες συσπάσεις ή εξτρασυστολές).

‘Οταν ο χτύπος είναι πρόωρος, η καρδιά περιμένει λίγο παραπάνω πριν ξαναχτυπήσει (αυτό ονομάζεται αντισταθμιστική παύση). Αισθάνεστε το χτύπο της καρδιάς μετά την παύση γιατί είναι λίγο δυνατότερος από το μέσο καρδιακό χτύπο.

Το αίσθημα παλμών παρατηρείται συχνότερα σε νευρωσικά άτομα. Στην περίπτωση αυτή η προσοχή είναι διαρκώς στραμμένη στην καρδιά και οι παλμοί της, οι οποίοι σε φυσιολογικές συνθήκες δεν γίνονται αντιληπτοί, το νευρωσικό άτομο τους αντιλαμβάνεται.

Οι ενέργειες βοηθούν στη μείωση του αισθήματος καρδιακών παλμών είναι: Μειώστε το στρες, το αλκοόλ, το κάπνισμα και την καφείνη (η οποία εκτός από τον καφέ και το τσάι υπάρχει και σε πολλά αναψυκτικά). Κάνετε συστηματική άσκηση. Μερικά φάρμακα ή ακόμα και βότανα μπορεί να ενισχύουν το αίσθημα παλμών.

Πιθανές αιτίες

Η συνηθέστερη διάγνωση είναι οι έκτακτες συστολές όπως λέγονται, που οφείλονται στην παραγωγή κάποιων ηλεκτρικών ερεθισμάτων σε περιοχές της καρδιάς όπου φυσιολογικά δεν παράγονται. Αυτό έχει σαν συνέπεια η συστολή της καρδιάς να μην γίνεται φυσιολογικά και ρυθμικά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται όλα εκείνα τα συμπτώματα που περιγράψαμε.

Το αίσθημα των παλμών μπορεί να είναι επακόλουθο κάποιας καρδιακής πάθησης αν συγχρόνως υπάρχουν συμπτώματα όπως: ζαλάδες, σύγχυση, ιδρώτας, δύσπνοια, πίεση ή πόνο.

Χαρακτηριστική καρδιακή νόσος είναι η παροξυσμική υπερκοιλιακή ταχυκαρδία και κοιλιακή ταχυκαρδία που εκδηλώνεται με παλμούς ταχείς και ρυθμικούς. Οι παλμοί της καρδιάς εμφανίζονται ξαφνικά χωρίς φαινομενική αιτία και πολλές φορές με τον ίδιο τρόπο εξαφανίζονται.

Άλλες παθολογικές καταστάσεις οι οποίες προκαλούν αίσθημα παλμών είναι η στεφανιαία νόσος, οι βαλβιδοπάθειες, οι μυοκαρδιοπάθειες, η αρτηριακή υπέρταση, οι βαριές αναιμίες και η υπογλυκαιμία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι καρδιακοί παλμοί μπορεί να είναι ρυθμικοί.

Αίσθημα παλμών μπορούν να προκαλέσουν η κατάχρηση καφέ ή καπνίσματος και σε καταστάσεις πυρετού, ανεξάρτητα από την αιτία η οποία τις προκάλεσε.

Άλλη χαρακτηριστική κατάσταση στην οποία οφείλονται οι έκτακτες συστολές είναι η κολπική μαρμαρυγή που αποτελεί συχνά επακόλουθο κάποιας καρδιακής νόσου. Η κολπική μαρμαρυγή χαρακτηρίζεται από πολλές ακανόνιστες συστολές των κόλπων. Οι συστολές αυτές μεταβιβάζονται και στις κοιλίες, με αποτέλεσμα την άρρυθμη και ακανόνιστη συστολή τους και κατά συνέπεια όλης της καρδιάς. Ο χτύπος της καρδιάς στην κολπική μαρμαρυγή γίνεται συχνά αισθητός με τη μορφή αισθήματος παλμών.

Η διάγνωση της αρρυθμίας στην οποία οφείλεται το αίσθημα παλμών γίνεται με το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ). Αν κατά την στιγμή που γίνεται το ΗΚΓ δεν υπάρχει αρρυθμία τοποθετείται στον άρρωστο η συσκευή καταγραφής του ΗΚΓ για 24 ώρες.

Σε κάθε ασθενή με αισθήματα παλμών επιβάλλεται η φυσική εξέταση και η λήψη ηλεκτροκαρδιογραφήματος στη διάρκεια ενός επεισοδίου αισθήματος παλμών. Μέχρι να γίνει αυτό, είναι ουσιαστικής σημασίας να βρίσκεται κανείς σε εγρήγορση αναφορικά με τη διάγνωση.

Οι συνέπειες

Οι συνέπειες ενός επεισοδίου αισθήματος παλμών εξαρτάται από τη διάρκεια, την ταχύτητα του καρδιακού ρυθμού και την κατάσταση της καρδιάς πριν από την έναρξη του επεισοδίου.

Παροξυσμική ταχυκαρδία ρυθμού 140 χτύπους το λεπτό περίπου μπορεί να είναι ανεκτή για μια ή δύο ημέρες, αλλά μια οξεία εισβολή ταχυκαρδίας που διαρκεί περισσότερο από μια εβδομάδα ή 10 ημέρες είναι πιθανό να προκαλέσει καρδιακή ανεπάρκεια, ακόμα και σε υγιή νεαρά άτομα.

Σε ηλικιωμένους και άρρωστους ασθενείς, ιδιαίτερα σε ασθενείς με αναιμία ή υποξία, βαριά καρδιακή ανεπάρκεια αναπτύσσεται σε βραχύτερο χρόνο.